Open bronnen onderzoek

Bijna iedereen kent wel de publicaties van het onderzoek collectief Bellingcat. Op basis van ‘open sources’, oftewel onderzoek in open bronnen halen zij belangrijke informatie boven tafel. Ook waardevolle informatie over het neerhalen van vlucht MH17.

Gerrit Thiry, teamleider National Politie:” Natuurlijk doet het JIT ook zelf onderzoek in open bronnen. De politie heeft daar ruime ervaring mee, en we hebben ook zelf veel informatie gevonden. Maar een groot verschil met het vergaren van bewijs door Bellingcat, of anderen die zich hiermee bezig houden, is dat het JIT zich niet alleen kan verlaten op open bronnen materiaal. Ons onderzoek moet bewijs opleveren dat stand houdt in een strafzaak. Wij kunnen ons daarin geen onzorgvuldigheden permitteren. Daarom besteden wij ook zeer veel aandacht aan validatie van onze bevindingen, al dan niet met door de rechter-commissaris beëdigde deskundigen. En het JIT moet zich vanzelfsprekend houden aan de regels van strafvordering en internationale rechtshulp.”

Valideren

Bellingcat geeft regelmatig zijn resultaten van onderzoek aan het JIT. “Die informatie wordt door ons altijd serieus bekeken en beoordeeld. Soms is het een startpunt voor nieuw eigen JIT-onderzoek, soms is de informatie al bij het JIT bekend, maar hebben we dat alleen nog niet bekend gemaakt. We bekijken altijd of de resultaten matchen met informatie uit het eigen strafrechtelijke onderzoek, of dat informatie in het JIT-onderzoek juist een andere kant op wijst. En als de informatie nog niet bekend was, onderzoeken we natuurlijk altijd of het JIT ook zélf de resultaten van Bellingcat kan vaststellen. Bijvoorbeeld door het nalopen van de gevolgde onderzoeksmethode, door het inschakelen van forensische experts (zoals van het NFI of het KNMI) en door het maken van combinaties met andere technieken van strafrechtelijk onderzoek. Het is belangrijk jezelf voor te houden dat niet alles wat op internet verschijnt, waar is. Je zult de gepubliceerde informatie altijd moeten verifiëren en valideren.”

Opsporing verzocht

“Het is overigens niet nieuw dat burgers bijdragen aan een onderzoek. Het alom bekende Opsporing Verzocht is daarvan een goed voorbeeld. Maar door de opkomst van social media zijn er veel meer mensen bijgekomen die kunnen bijdragen aan een onderzoek. Er wordt op social media zo ontzettend veel gedeeld”, aldus Thiry.

Gerrit Thiry heeft ook nog wel een waarschuwing: “Mensen moeten zich wel realiseren wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn van het openbaar publiceren van hun bevindingen. Zo kan het dat daardoor potentieel bewijsmateriaal verdwijnt of erger dat mensen gevaar kunnen lopen als er publieke aandacht is voor hun rol bij een gebeurtenis. Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat een publicatie zaken in beweging brengt. Getuigen kunnen zich melden, mensen kunnen naar voren komen met nieuwe relevante informatie. Een mooi voorbeeld van het laatste is de foto van de BUK-installatie die we online hadden gepubliceerd. Binnen de kortste keren hadden we de coördinaten. Kort daarop werden er foto’s vanaf die bewuste plek gestuurd. Dat is wel waarom we het doen.”